Όπως σε όλα τα σύγχρονα παθολογοανατομικά εργαστήρια έτσι και στην ΙΣΤΟΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ κάθε μια ιστολογική εξέταση ολοκληρώνεται σε τρία Στάδια, το καθένα από τα οποία απαρτίζεται από επί μέρους διαδικασίες

A. Προ-Αναλυτικό Στάδιο

Το Στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις ενέργειες που αφορούν την παραλαβή των προς εξέταση δειγμάτων, την ταυτοποίηση του ασθενούς, την εισαγωγή του περιστατικού στα ηλεκτρονικά μητρώα του εργαστηρίου και την έναρξη της κωδικοποιημένης σήμανσης του υλικού προκειμένου αυτό να αντιστοιχίζεται με τον ασθενή και να ιχνηλατείται σε όλη την πορεία της εξέτασης.

Πρωταρχικός στόχος είναι το τελικό πόρισμα να αφορά τον σωστό ασθενή.

Αστοχίες στην ταυτοποίηση του δείγματος μπορεί να οδηγήσουν σε αδικαιολόγητες ιατρικές διαδικασίες.

Στη διαδικασία αυτή εμπλέκονται αυτονόητα και άτομα εκτός του εργαστηρίου (παραπέμποντες φορείς ή ιατροί) μέσα από την ορθή και πλήρη συμπλήρωση του Παραπεμπτικού Σημειώματος και την τήρηση των οδηγιών Μεταφοράς, Συσκευασίας και Σήμανσης του δείγματος.

B. Αναλυτικό Στάδιο

Το Στάδιο αυτό περιλαμβάνει όλες εκείνες τις ενέργειες που αφορούν την επεξεργασία και την μελέτη των δειγμάτων προκειμένου να εξαχθεί η Παθολογοανατομική Διάγνωση.

Το στάδιο αρχίζει με την Μακροσκοπική Επεξεργασία των δειγμάτων (δηλαδή την μακροσκοπική περιγραφή του δείγματος και τη λήψη ιστολογικών τομών από συγκεκριμένες θέσεις για τα όργανα και τα μεγάλα δείγματα).

Το Στάδιο συνεχίζεται στο παρασκευαστήριο διαδοχικά με την βασική χημική επεξεργασία των ιστών, τη σκήνωση (δηλαδή το «κλείσιμο» των ιστών μέσα σε παραφίνη και τη δημιουργία του συμπλέγματος ιστού παραφίνης [block]), τη μικροτόμηση (δηλαδή τη λήψη πολύ λεπτών τομών ιστού από το block) την επίστρωση των τομών επάνω σε αντικειμενοφόρα πλακίδια, την χρώση των τομών, την κάλυψη των τομών, την αντιπαραβολή (δηλαδή τον ποιοτικό έλεγχο των τομών επί των πλακιδίων), την σύνθεση όλων των πλακιδίων που απαρτίζουν ένα περιστατικό και την αντιστοίχηση τους με το παραπεμπτικό σημείωμα και τέλος την κατανομή των ολοκληρωμένων περιστατικών στους παθολογοανατόμους που θα τα μελετήσουν.

Το τελευταίο βήμα της κανονικής ιστολογικής εξέτασης είναι η Μικροσκοπική Μελέτη. Κατά τη διεργασία αυτή ο παθολογοανατόμος πρώτα μελετά κάτω από το μικροσκόπιο όλα τα πλακίδια που αφορούν το περιστατικό.

Στη συνέχεια συνεκτιμά το κλινικό ιστορικό (παραπεμπτικό σημείωμα), τα ευρήματα από την μακροσκοπική περιγραφή, τα ευρήματα του απεικονιστικού ελέγχου (ακτινογραφίες, υπέρηχοι, μαγνητική κ.α) και τα αποτελέσματα τυχόν άλλου εργαστηριακού ελέγχου.

Στο σημεία αυτό λαμβάνεται συνήθως η απόφαση για το αν απαιτούνται ή όχι επικουρικές δοκιμασίες.

Ξεχωριστές διαδικασίες του Σταδίου αυτού αποτελούν η Ταχεία Βιοψία (Διεγχειρητική Συμβουλευτική) και οι Επικουρικές Εξετάσεις (Ιστοχημεία, Ανοσοϊστοχημεία, Μοριακή Βιολογία) εφόσον απαιτηθούν.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω ο παθολογοανατόμος καταλήγει στην Παθολογοανατομική Διάγνωση.

Η ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ, ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΔΗΛΑΔΗ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΩΝ ΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ.

Η ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΟΥ.

C. Μετα-Αναλυτικό Στάδιο

Το Στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις ενέργειες που αφορούν την δημιουργία και επικοινωνία του Πορίσματος ή έκθεσης της Παθολογοανατομικής Διάγνωσης και την τήρηση των αρχείων του Εργαστηρίου.

Το Στάδιο ξεκινά με την υπαγόρευση του πορίσματος από τον παθολογοανατόμο και συνεχίζεται με την απομαγνητοφώνηση και συγγραφή του πορίσματος από την ιατρική γραμματέα, την διόρθωση και επικύρωση (έγκριση) του πορίσματος από τον παθολογοανατόμο και τελειώνει με την επικοινωνία του πορίσματος στον θεράποντα ιατρό και/ή τον ασθενή μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες.

Η ακρίβεια (accuracy), πιστότητα (precision) και ορθότητα (trueness) η εγκυρότητα δηλαδή συνολικά της παθολογοανατομικής εξέτασης εξαρτάται από την αποτελεσματική εφαρμογή όλων των παραπάνω βημάτων για κάθε μεμονωμένο περιστατικό.

Ξεχωριστή διαδικασία αυτού του σταδίου αποτελεί η τήρηση των Αρχείων του εργαστηρίου.

Η ΙΣΤΟΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ τηρεί τρία είδη αρχείων για όλες τις παθολογοανατομικές εξετάσεις που διενεργεί.

• 1. Αρχείο παθολογοανατομικών πορισμάτων και παραπεμπτικών σημειωμάτων
• 2. Αρχείο κύβων παραφίνης (blocks)
• 3. Αρχείο αντικειμενοφόρων πλακιδίων (slides)

Με βάση διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες τα αρχεία των κύβων παραφίνης και των αντικειμενοφόρων πλακιδίων τηρούνται επί δέκα (10) έτη και στη συνέχεια απορρίπτονται και καταστρέφονται.

Επίσης ξεχωριστή διαδικασία του Σταδίου αυτού αποτελεί ο Δανεισμός Αρχειακού Υλικού. Το υλικό αρχείου και ιδιαίτερα αυτό των κύβων παραφίνης και αντικειμενοφόρων πλακιδίων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη λήψη Δεύτερης Γνώμης από άλλον παθολογοανατόμο. Επίσης μετα από την ολοένα αυξανόμενη διάδοση και εφαρμογή των στοχευουσών ή εξατομικευμένων θεραπειών οι ιστοί που περιέχουν οι κύβοι παραφίνης μπορεί να είναι απαραίτητοι για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας - αφού εκτιμηθούν με μεθόδους μοριακής βιολογίας - είτε από την ΙΣΤΟΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ είτε από άλλα εξειδικευμένα εργαστήρια. Αυτονόητα το αρχειακό υλικό αποκτά κρίσιμη σημασία για χρονικό διάστημα που εκτείνεται πολύ πέρα από την έκδοση του αρχικού πορίσματος.

Το αρχειακό υλικό ανήκει στον ασθενή από τον οποίο προήλθε. Η ΙΣΤΟΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ, όπως και κάθε παθολογοανατομικό εργαστήριο ενεργεί ως θεματοφύλακας αυτού του υλικού.

Οι ασθενείς που θα θελήσουν να χρησιμοποιήσουν το υλικό αυτό για τις παραπάνω επιλογές θα πρέπει να έχουν υπόψη τους τα εξής.

• 1. Το υλικό που περιλαμβάνεται στους κύβους παραφίνης δεν είναι ανεξάντλητο. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις μικρού μεγέθους βιοψιών το υλικό μπορεί να είναι ελάχιστο ή σε ακραίες περιπτώσεις να έχει εξαντληθεί προκειμένου να τεθεί η αρχική διάγνωση.
• 2. Η Παθολογοανατομική Διάγνωση αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του παθολογοανατόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις το αρχειακό υλικό είναι το μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο της πρώτης διάγνωσης.
• 3. Για την προστασία τόσο του ασθενούς όσο και του παθολογοανατόμου η ΙΣΤΟΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ακολουθεί συγκεκριμένη -διεθνώς τηρούμενη- διαδικασία κατά τον Δανεισμό του Αρχειακού Υλικού